Wygląd:
Krzew lub niewielkie drzewo, od 3 do 7 m wysokości, silnie rozgałęzione. Kora jasna, szara, pokryta licznymi brodawkami, głęboko spękana, korkowa. Po przełamaniu gałęzi widoczny jest wewnątrz gąbczasty, śnieżnobiały rdzeń. Liście naprzeciwległe, nieparzystopierzaste, złożone z 3-7 eliptycznych listków, brzegiem równomiernie ząbkowanych, na końcu zaostrzonych. Kwiaty drobne, o szerokości tylko 7 mm, kremowobiałe, osadzone na długich szypułkach. Mają bardzo silny charakterystyczny zapach. Są zebrane w kwiatostany o wyglądzie parasoli. Kwitnie od połowy maja do lipca. Owocami są fioletowoczarne, kuliste pestkowce o słodkim, mdłym smaku. Owocuje od sierpnia do września.
Występowanie:
Bardzo pospolity. Rośnie dziko w zaroślach, na skrajach lasów, leśnych polanach, przychaciach, rumowiskach, nieużytkach. Rozsiewają go głównie ptaki, które żywią się owocami ale przeważnie nie trawią nasion. Ze względu na duże wartości lecznicze i ozdobne bywa sadzony w ogrodach.
Zastosowanie:
Już starożytni Rzymianie używali bzu czarnego w celach leczniczych ale i do farbowania włosów. Do dziś jest jedną z ulubionych roślin w medycynie ludowej wielu krajów. e Francji jest składnikiem „herbaty zdrowia”, w Czechach jest używany w postaci „lemoniady”.
Dziki bez odgrywa bardzo ważną rolę w wierzeniach ludowych. Sadzono go blisko domów jako drzewo chroniące.Sok z owoców przeciwdziała nocnym kurczom mięśni, łagodzi bóle serca, sprowadza sen.
Odwar z owoców – w chorobach płuc, zapaleniu oskrzeli, puchlinie wodnej, zapaleniu nerwów, zaburzeniach krążenia, awitaminozie.
Powidła z owoców są stosowane jako lek przeciwbiegunkowy. Regulują przemianę materii.
Napar z młodych świeżych liści i pędów ma działanie odtruwające i regulujące oddawanie moczu, jest stosowany w dolegliwościach nerek i cukrzycy, polepsza skład krwi.
Suszone, sproszkowane liście i pędy (podawane w pokarmach lub płynach) leczą nawykowe zaparcia.
Przymoczki nasączone naparem ze świeżych liści (sporządzonym na mleku) są pomocne w oparzeniach i żylakach odbytu.
Okłady-kataplazmy młodych świeżych liści mają zastosowanie w chorobach reumatyczno-artretycznych.
Napar z kwiatów ma zastosowanie jako środek napotny, odtruwający i uszczelniający włosowate naczynia krwionośne, jest pomocny w zapaleniu oskrzeli, grypie, kokluszu, szkarlatynie, astmie oskrzelowej, rozedmie, schorzeniach reumatycznych.
Jako płukankę używa się w stanach zapalnych jamy ustnej, bólach dziąseł i zębów.
Kilka kropel naparu wpuszczonych do ucha uśmierza ból.Inhalacje z naparu z kwiatów stosuje się w przeziębieniach i przewlekłych katarach.
Przymoczki nasączone naparem z kwiatów stosuje się w zapaleniu spojówek i powiek.
Kąpiele z dodatkiem naparu z kwiatów działają oczyszczająco, wzmacniająco, uspokajająco i są pomocne w odchudzaniu.
Odwar z kory (zielona kora oskrobana ze środkowej części gałązek) – w dolegliwościach nerek, pęcherza moczowego, przewodów moczowych, w zaburzeniach oddawania moczu, puchlinie wodnej, w otyłości, chorobach reumatycznych.
Zastosowanie kulinarne
Z owoców sporządza się różne przetwory, jak: soki, konfitury, powidła, dżemy, kisiele, przeciery, nalewki.
Kwiaty służą do wyrobu napojów orzeźwiających, można je również dodawać do sałatek warzywnych. Świeże kwiaty zapieka się w cieście na placki, a suszone są dobre jako herbatka.
Przetwory alkoholowe na bazie bzu są trujące!
